Münşeat nedir? Münşeat özellikleri ve örnekleri… Loti Kitap ekibi olarak sizler için en çok merak edilen sorulardan olan münşeat nedir sorusunu yanıtını araştırdık.
Münşeat Nedir?
Münşeat, kısa bir tanımlamayla, özellikle divan edebiyatı yazarları tarafından kaleme alınmış olan yazıların derlendiği ve bir arada olduğu yapılardır. Bir nevi dergi ya da fasikül gibi yapıtlar da denilebilir. Çoğunlukla mektup ve kısa yazıların derlenerek dergi tarzına dönüştürülmesi ve daha derli toplu olarak arşivlenmesi amacıyla ortaya çıkmıştır.
Münşeatlarda derlenen yazılar ve mektupların tür olarak aynı ya da benzer olması gibi bir şart yoktur. Birbirinden tamamen farklı ve bağımsız mektup ve yazılar da belirli bir amaç ya da şahısların isimleri altında toplanabilir. Bu tür, dönem olarak Osmanlı zamanlarından yaygın olarak kullanılmıştır. Bu türe dair bir nevi özel uzmanlık geliştirerek bu türün yazımını meslek haline getiren ve birçok çeşide ait nüshaları defter kalıpları gibi kalıplara yazan kişiler de olmuştur.
Bu meslek derlemecilik olarak da tanımlanabilmekte olup, çoğunlukla sanatsal yoğunluklu yazılar ve mektuplar derlenmiştir. Ancak bunların dışında da birçok farklı türde eserler de derlenmiştir.
Münşeat, “Mektûbât” türünün Fars ve Türk kültüründeki karşılığı olarak da kullanılmıştır. Fakat, aynı kişinin mektuplarının derlenmesiyle oluşan eserlere Arap edebiyatında da kullanımı yaygın olduğu üzere bu eserlere “resâil” ya da “mektûbât” denilmiştir. Bu tarzda çoğunlukla mutasavvıflar veya âlimlera ait eserler yer almaktadır.
Bunların haricinde Osmanlı Devleti’nde münşeat kelimesi zamanla, resmi yazışma dilindeki her türlü resmî yazıyı ifade eden bir terim niteliği kazanmıştır. Osmanlı telif geleneğinde mektuplar dahil her çeşit mensur yazıyı bir araya toplayan eserler “mecmûa-i münşeât”, “mecmûa-i inşâ” adıyla bir mecmua türü meydana getirmiştir. (TDV)
Münşeat özellikleri, türleri ve örnekleri nelerdir?
Münşeat nedir sorusunun yanıtlarken münşeatın özelliklerine, türlerine ve örneklerine de bakmakta fayda vardır.
Münşeat türleri
Münşeat türlerini temelde üç grupta toplamak mümkündür:
- Bir kişinin yazıları: Sadece bir yazara veya şaire ait yazı ve çeşitli mektuplardan oluşan türler,
- Başka kişilerin yazıları: Her biri diğerinden farklı şair ya da yazara ait yazı veya çeşitli mektuplardan oluşan türler,
- Resmi yazılar: Farklı resmi yazıların bir araya gelmesiyle oluşan türlerdir.
Münşeat özellikleri
Münşeatın çeşitli özellikleri bulunmaktadır. Bunlardan bazıları şu şekildedir:
- Defterler veya benzer kalıplarda derlenirler.
- Belirli bir konuda olması şart değildir.
- Öğretici, bilgilendirici ve yeni nesillere yön verici unsurlar barındırmaktadırlar.
- Divan edebiyatında çokça rastlanılır.
- Osmanlı Devlet geleneğinde kendini fazlasıyla göstermiştir.
Münşeat örnekleri
Birbirinden farklı birçok münşeat bulunmaktadır. Bunlardan bazıları şunlardır:
Şair Zaîfî Pîr Mehmed – Münşeât-ı Mevlânâ Zaîfî’
Refik ve Tevfik Çaylak – Letâif-i İnşâ
Kul Mesut – Kelile ve Dimne
Nabi – Münşeat-ı Nabi
Muhyiddin Bey – Münşeât ve Muâmelât-ı Askeriyye
Mercimek Ahmet – Kabusname
Feridun Bey – Münşatüs-Selatin
Mihri – Tatbikat-ı Münşeat
