Gazavatname nedir? Gazazname nedir? Loti Kitap ekibi olarak sizler için yanıtı en çok merak edilen konulardan birisi olan gazavatname nedir konusu inceledik.
Gazavatname nedir?
Gazavatname, herhangi bir düşmanla yapılan savaş ya da girişilen mücadeleyi anlatan edebi metinlerdir. Gazavatname kelime olarak Arapça savaş manasına gelen “gaza” kelimesi ile Farsçada destan anlamına gelen “name” kelimelerinin birleşmesinden türemiştir. Gazavatnameler, genellikle bir düşmana karşı elde edilen zafer sonrasında, süreci destansı ve sanatsal bir dille, coşkun bir şekilde anlatır.
Gazaname olarak da bilinen bu türde; şu şekilde bir ayrım mevcuttur. Edebi eserde birden fazla savaş veya mücadele konu alınıyorsa gazavatname, tek bir savaş veya mücadele konu alınıyorsa gazaname olarak adlandırılmaktadır. Bunların haricinde, gazavatnamelerin, zafername ya da fetihname olarak da adlandırıldıkları görülmektedir.
İlk örnekleri 15. yüzyılda yazılmaya başlanan Gazavatnamelere verilebilecek örneklerden birisi, Kâşîfi’nin Gazaname-i Rum’udur. Aynı zamanda bu eser Arap edebiyatında “magazi” olarak da bilinir.
Gazavatnamelerin en büyük özelliği, sadece zaferleri destansı bir dille anlatmak değil; aynı zamanda gelecek nesillere da bu zaferlerin ya da savaşların sonuçlarıyla alakalı doğru ve detaylı bilgilerin aktarılması da hedeflenmektedir. Bu sayede, hem gelecek nesillerin çeşitli dersler çıkarması ve buna göre bir strateji veya yol belirlemeleri amaçlanırken hem de dönem koşullarıyla birlikte yaşananların irdelenmesi sağlanmaktadır.
Özellikle 15. yüzyılda ve Osmanlı Devleti döneminde yaygınlaşan gazavatname örneklerine, Selçuklu Devleti dönemlerinde de rastlamak mümkündür. Selçuklular dönemine ait olanların Osmanlı Dönemine göre belirgin farklılığı, daha destansı bir anlatımla kaleme alınmış olmalarıdır. Bu tür örnekler Danışmendname ya da Battalname gibi isimlerle de isimlendirilmektedir.
Gazavatname türleri?
Gazavatnamelerin birkaç farklı tür bulunmaktadır. Bunlardan bazıları şu şekilde sıralanabilir:
- Savaşı konu alan eserler
- Padişahları konu alan eserler
- Sadece komutanları konu alan eserler
- Savaş yapılan bölgeyi konu alan eserler
- Dini liderleri konu alan eserler
- Kazanılan ya da fethedilen toprakları konu alan eserler
Gazavatname özellikleri
Gazavatnameleri, diğer edebi türlerden ayran çeşitli özellikleri bulunmaktadır. Bunlardan bazıları şu şekildedir:
- Bazı tarihsel araştırmalar için delil veya belge niteliği taşımaktadırlar.
- Düz yazı olarak da şiir olarak da kaleme alınmışlardır.
- Edebiyat alanında olduğu kadar tarih alanında da önemli kaynaklardır.
- Türk edebiyatının en önemli eser türlerindendir.
- Sadece savaşı veya mücadeleyi ele alan nadir türlerdendir.
- Gelecek nesilleri bilgilendirme ve topluma ışık tutma gibi amaçları bulunmaktadır.
